​Từng ví là nghề “một vốn bốn lời”, song, chỉ những người chứng kiến sự thăng trầm của nghề mới hiểu nuôi ong không phải chỉ bỏ vốn rồi chờ hưởng lộc trời.

Chị Vũ Thị Thơm chủ trang trại đang tiến hành khai thác mật 

Vào những ngày cuối tháng 10, chúng tôi có dịp ghé thăm trại ong của gia đình chị Vũ Thị Thơm đặt tại xã Phú Lập, huyện Tân Phú. Cầm theo bình xịt khói, chị Thơm cùng chồng hướng dẫn tôi cách đi, đứng thế nào cho tiện để tránh bị ong đốt, đoạn anh chị bắt tay vào việc cho ong ăn. Vì phụ thuộc vào mùa vụ của hoa nên việc cho ong ăn sẽ diễn ra từ tháng 9 đến tháng 11, sau đó cắt hẳn lượng đường và đưa ong đi các nơi để lấy mật thiên nhiên. 

Chia sẻ về nghề, chị Thơm kể, người nuôi ong chỉ biết trông chờ thời tiết, trông chờ vào thăng trầm của mỗi mùa hoa. Thường phải đưa đàn ong đi rong ruổi khắp nơi như Bình Phước để lấy mật hoa điều, hoa cao su, Bắc Giang để lấy mật vải, Hưng Yên để lấy mật nhãn… Chuyến đi phải tính bằng tháng và chi phí vận chuyển hàng chục triệu đồng. Khó khăn nhất là chọn địa điểm đặt thùng ong. Nếu không may đặt thùng ong ở vườn đang xử lý thuốc hóa học, ong đi lấy mật hoa trúng thuốc sẽ chết hàng loạt, trắng tay là chuyện hoàn toàn có thể xảy ra. Đặc biệt, nếu ong bị bệnh phải dừng ngay việc khai thác mật, không dùng kháng sinh điều trị, thay vào đó là phải áp dụng biện pháp thủ công để chữa.

Khoảng 7 năm trước, khi giá mật duy trì ở mức 27.000 - 38.000/kg thì ví nghề ong “một vốn bốn lời’ không sai. Những năm gần đây, giá ong liên tục ở mức thấp, trong khi vốn đầu tư thức ăn cho ong nhiều nên không ít người đã nản với nghề. Chị Thơm nhẩm tính, với 700 thùng ong, mỗi năm trung bình quay được 25 tấn mật, trừ chi phí di chuyển, phí thức ăn mỗi ngày hơn 3 triệu trong vòng 3 tháng thì với giá bán 10.000 - 12.000/kg, chị chỉ mong huề vốn chứ chưa nghĩ đến lời. Năm nay, giá mật ong có phần khởi sắc, chị và những người nuôi ong hi vọng sẽ có lãi.

Không phải ai cũng hiểu, đằng sau từng giọt mật óng vàng, chất lượng là cả một quá trình gian khó, kiên nhẫn. Muốn ra nghề nuôi ong thì phải “tầm sư học đạo”, mà thời gian học phải tính bằng năm. Nhớ lại khoảng thời gian đó, anh Nguyễn Văn Vương (chủ cơ sở mật ong Vương Phát) chia sẻ, năm 2002, anh đã bắt đầu tìm học nghề nuôi ong, đến năm 2008 mới chính thức ra nuôi riêng. Thời điểm đó ít người nuôi, lại được giá từ 28.000 - 30.000/kg, anh nhanh chóng thu vốn và phát triển đàn ong lên 1.200 thùng. 

 Chị Vũ Thị Thơm đang hướng dẫn quy trình bổ sung thêm các loa​ị chất như bột đậu nành, đường, phấn hoa, các loại vi-ta-min C, B1...​

Năm 2012, sau sự cố gần 600 tấn mật ong Việt Nam bị Cơ quan Quản lý thực phẩm và dược phẩm Hoa Kỳ trả lại do nhiễm Carbendazim, điều này không chỉ khiến giá mật ong giảm sâu mà chất lượng mật ong trong nước đã mất uy tín với đối tác nước ngoài. Không chấp nhận số phận, năm 2015, anh Vương trực tiếp đến các công ty thu mua mật ong để chào hàng. Sau 3 năm sau học hỏi, trao đổi kinh nghiệm, mỗi năm, hơn 30 tấn mật của cơ sở mật ong Vương Phát không những đáp ứng được tiêu chuẩn trong nước mà còn đủ chuẩn để xuất khẩu ra nước ngoài. Năm 2019, với giá bán 18.000/kg, sau khi trừ chi phí anh thu lời được 500 triệu đồng.

Nhờ sự tư vấn, hướng dẫn của cán bộ khuyến nông cơ sở, những năm gần đây, các hộ nuôi ong ở xã Phú Lập đã kiên trì áp dụng quy trình VietGAP vào chăn nuôi, điều này không chỉ đem lại hiệu quả kinh tế cho người nuôi mà còn đem những sản phẩm chất lượng đến tay người tiêu dùng.

Minh Long – Ngọc Diệu​