Cách đây 75 năm, ngày 23-9-1945, thực dân Pháp đã nổ súng tấn công các trụ sở của chính quyền cách mạng non trẻ của chúng ta tại Sài Gòn, bắt đầu cuộc chiến tranh xâm lược đất nước ta lần thứ hai. Quân-dân Sài Gòn - Gia Định dưới sự chỉ đạo của Xứ ủy Nam Bộ đã anh dũng đánh trả quyết liệt, kìm giữ chân địch để các địa phương có thời gian chuẩn bị lực lượng kháng chiến trường kỳ. Như vậy, chỉ 21 ngày sau khi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản Tuyên ngôn Độc lập khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, Nhân dân Nam Bộ chưa kịp hưởng niềm vui thanh bình, phải tiếp tục cầm súng đứng lên chiến đấu để giữ vững nền độc lập của Tổ quốc vừa giành được, thực hiện lời thề “Thà hy sinh tất cả, chứ nhất định không chịu mất nước, nhất định không chịu làm nô lệ”.
Nhân dân Nam Bộ nhất tề đứng lên, quyết chiến với quân xâm lược
* Bản hùng ca sống mãi
Cùng cả nước, nhân dân Miền Nam vui mừng chào đón ngày khai sinh ra quốc gia độc lập: Nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa. Những tưởng từ đây khổ đau sẽ lùi xa, nước non sẽ liền một dải. Thế nhưng, cùng với thời điểm mà tuyên bố về nền độc lập của nước Việt Nam phát đi từ Hà Nội, thì ngay tại Sài Gòn – trung tâm của Miền Nam, tiếng súng khiêu khích của quân thù đã vang lên chát chúa. Nền độc lập non trẻ vừa giành được đã phải chịu thử thách khốc liệt. Nhân dân ở Miền Nam với quyết tâm “không chịu làm nô lệ” đã nhất tề vùng lên đối mặt với kẻ thù. Tiếng súng mở đầu cho cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp quay trở lại xâm lược lần thứ 2 của nhân dân Việt Nam đã vang lên giữa Sài Gòn vào đêm 23/9/1945.
75 năm trôi qua, khí thế hào hùng của “Nam bộ kháng chiến” vẫn sống động trong trái tim bao người, nhớ về một thời gian lao và anh dũng của một “miền Nam đi trước về sau”, “Thành đồng Tổ quốc”. Trong chiều dài lịch sử dân tộc, “Nam bộ kháng chiến” đã trở thành bản hùng ca sống mãi...
Nhân dân Nam Bộ trong những ngày đầu kháng chiến * Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh
Trước tình hình thực dân Pháp núp dưới bóng quân Anh đã quay lại gây hấn ở Sài Gòn, bắt đầu cuộc xâm lược nước ta lần thứ hai. Xứ ủy, Ủy ban nhân dân và Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ triệu tập cuộc họp liên tịch tại nhà số 629 đường Cây Mai (nay là đường Nguyễn Trãi, quận 5, TP. Hồ Chí Minh). Hội nghị thông qua “Lời kêu gọi của Ủy ban Kháng chiến Nam Bộ”, trong đó xác định: “Từ giờ phút này, nhiệm vụ hàng đầu của chúng ta là tiêu diệt giặc Pháp và tay sai của chúng”, và ra tuyên bố: “Cuộc kháng chiến bắt đầu!”. Với ý chí “Độc lập hay là chết”, đồng bào Nam Bộ đã quyết tâm chiến đấu chống quân xâm lược, tạo nên một vòng vây quân sự kết hợp với vòng vây kinh tế làm cho kẻ địch bị động, bất ngờ và chùn bước, tạo điều kiện để quân và dân ta bước vào giai đoạn thực hiện toàn quốc kháng chiến.
Nhân dân Nam Bộ đã “đi trước, về sau” trong cuộc kháng chiến giành độc lập tự do và thống nhất Tổ quốc. Nhưng đó là cuộc về sau đầy vinh quang bởi nhân dân Nam Bộ đã “đứng mũi, chịu sào” gánh chịu về mình những hy sinh, mất mát vô bờ bến. Ký ức hào hùng của ngày Nam Bộ kháng chiến vẫn đang như thúc giục mỗi người dân Việt. 75 năm đã trôi qua, chúng ta vẫn nghe văng vẳng bên tai lời ca hùng tráng “Mùa thu rồi ngày hăm ba ta đi theo tiếng ca sơn hà nguy biến” của một dân tộc “Quyết tử cho Tổ quốc quyết sinh”. Tinh thần bất khuất, mốc son sáng ngời về ngày Nam Bộ kháng chiến 23/9/1945 vẫn còn nguyên giá trị. Đó sẽ là động lực to lớn cổ vũ toàn dân tộc đồng tâm nhất trí, năng động, sáng tạo, tận dụng thời cơ, vượt qua thách thức, đẩy mạnh toàn diện công cuộc đổi mới, phát triển đất nước, quyết tâm thực hiện thắng lợi hai nhiệm vụ chiến lược là “Xây dựng và bảo vệ vững chắc Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa”, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh.
Phạm Thanh Hải